Als er iemand is die alles over het Songfestival weet, dan is het wel Jeroen Bootsman. In de aanloop naar de Eurovision Song Contest 2021, haalt hij herinneringen op aan eerdere festivals. En na dit artikel staat je nog meer leuks te wachten, daar vertellen we onderaan meer.

Mijn eerste Songfestival

Door Jeroen Bootsman - Er zijn maar weinig gebeurtenissen uit mijn jeugd die ik mezelf met plezier in herinnering breng. Een ervan is de avond van zaterdag 22 maart 1975, toen ik – zes jaar oud - getuige was van mijn eerste songfestival ooit. Teach-In deed mee voor Nederland en won overtuigend met het meeslepende Ding-a-dong.

De tekst gaat onder de foto verder.

Voor mij is het altijd een memorabele gebeurtenis gebleven, vooral ook omdat ik toen nog niet kon bevroeden dat het tientallen jaren zou duren voordat Nederland weer eens won. Maar ik heb wel ervaren dat je heel lang op zo’n mooi hoogtepunt kan teren. Al was het maar omdat er elk jaar, hoe klein, gemiddeld of groot dan ook, een kans bestaat dat zich nogmaals een Nederlands succes voordoet. Uiteindelijk moest ik wachten tot ik vijftig was. 44 jaren van pure marteling.

Vreugde en frustratie

Dat ellenlange wachten deed mijn obsessie voor het Eurovisie Songfestival alleen maar toenemen en groeide gaandeweg uit tot een permanente koorts. Het bracht niet alleen vreugde in mijn niet al te florissante leven, maar het bleek ook een bron van frustratie en teleurstelling. Dat Nederland in de jaren na 1975 veelal matig tot slecht presteerde, bleek jaar in jaar uit de opmaat tot een stevige kater. Toch bleef ik verlangen naar een nieuwe Nederlandse overwinning.

De tekst gaat onder de foto verder.

Maggie uit de startblokken

Dat Maggie MacNeal in 1980 met Amsterdam bij de start van de puntentelling zo voortvarend uit de startblokken kwam (van de eerste vier stemmende landen hadden er drie ‘douze points’ voor Nederland over) deed bij mij de hoop ontbranden. Prompt hadden de volgende drie jury’s geen enkel punt voor Nederland over. Uiteindelijk resulteerde het in een fraaie vijfde plaats, maar dat was voor mij niet genoeg. Het aanstekelijke Theater van Katja Ebstein voor Duitsland gunde ik de zege, maar op het allerlaatst ging een in mijn ogen en oren saaie Ierse ballade met de eer strijken.

Een soortgelijke situatie deed zich een jaar eerder voor. Ik was helemaal ondersteboven van de Spaanse inzending. De prachtige zangeres Betty Missiego zong – ondersteund door vier schattige kinderen – het melancholieke Su cancion. Ook de jury’s bleken onder de indruk. Spanje leek op een zege af te stevenen. Tot de Spaanse jury zelf Missiego’s overwinning torpedeerde door tien punten aan Israël te gunnen, waardoor het slijmerige Hallelujah won.

IJdele hoop doet niet leven

Hoop doet leven, maar als die jaar in jaar uit ijdel blijkt te zijn lijkt je uitzicht op betere tijden steeds verder weg. Overigens kunnen Johnny Logan en Milk & Honey met terugwerkende kracht alsnog op mijn waardering rekenen. Hun optredens door volwassener ogen bekeken, kan ik hun overwinningen begrijpen en eigenlijk ook wel terecht vinden.

De tekst gaat onder de foto verder.

Toch zorgt het Eurovisie Songfestival al decennialang bij mij voor zeer uiteenlopende emoties. Zo heb ik herinneringen aan de jaren waarin Nederland zelden serieus meedong naar de overwinning en andere favorieten (Ofra Haza, Linda Martin) het nét niet werden. De door mij zo verafschuwde winst van Nicole, door mij beschouwd als preuts EO-tutje met een verschrikkelijke hymne van Ralph Siegel. Gerard Joling en Justine Pelmelay, die op het eind vocaal de mist in gingen. Het povere resultaat van het door mij o zo bewonderde damesduo Maywood. De twee festivals die ik nooit live zou aanschouwen: 1985 (voor straf) en 1993 (kabelbreuk dankzij de buren).

Nog meer onverteerbaar

Oók onverteerbaar: Vulcano, die twee jaar op rij net niet de Nederlandse inzending mocht zijn. Nooit weten we hoe Rob Janszen met het schitterende Net als een kind zou hebben gescoord. In het kielzog daarvan: Zintuigen van Claudia Nelson, Mijn hart kan dat niet aan van Frederique Spigt, Ze kwamen overzee van Nubia en Daniëlle van Montezuma’s Revenge. In het bijzonder geldt dat – dankzij de er een potje van makende jury’s van het Nationaal Songfestival – voor twee overrompelende, zeg maar gerust uiterst kansrijke liedjes in 1981 en 1982. Marionette van Maribelle en Fantasy Island van The Millionaires eindigden met weinig verschil op een tweede plaats, ten gunste van kansloze missies als Het is een wonder van Linda Williams en Jij en ik van Bill van Dijk. In mijn ogen fatale blunders, hoewel zij vermoedelijk toch niet opgewassen zouden zijn geweest tegen respectievelijk Bucks Fizz en Nicole.

De tekst gaat onder de foto verder.

Wil je me woest hebben

Er is één songfestival dat mij na meer dan dertig jaar nog steeds met woede vervult, namelijk de editie van 1991. Een regelrecht rampjaar! En dat heeft alles te maken met de bijna surrealistische uitslag van 1969, toen maar liefst vier landen de eerste plaats moesten delen. Zo’n idioot scenario mocht zich nooit meer voordoen, dus werden de regels aangepast voor het geval meerdere landen hetzelfde aantal punten zouden scoren.
Die aanpassing bleek funest voor uitgerekend zangeres Amina, die voor Frankrijk met een pakkende, originele en atypische songfestivalbijdrage van alle kandidaten het hoogste aantal punten wist te behalen. Met een doeltreffende en verleidelijke glimlach pakte Amina direct de camera. Haar exotische presence, de traditioneel klinkende vocale uithalen en een geraffineerde act – waarin haar sjaal een hoofdrol speelde – deden de rest. Amina zou die avond met Le dernier qui a parlé het laatste woord hebben. Daar was ik rotsvast van overtuigd. Kat in het bakkie.

Maar vlak voor het optreden van Frankrijk was het de beurt aan Zweden. Wervelwind Carola zong met souplesse Fangad av en stormvind en pakte de jury’s in met een gelikt optreden, door BBC-commentator Terry Wogan omschreven als ‘Not a great song, but probably the perfomance of the night’. Diezelfde Wogan omschreef Amina’s lied als ‘a most unusual song’.

Man man die puntentelling

De puntentelling valt het best te omschrijven als een chaotische thriller. De presentatoren – San Remo nachtegaaltjes Gigliola Cinquetti en Toto Cutugno – maakten er een linguïstisch potje van, door voortdurend ongecoördineerd Engels, Frans en Italiaans door elkaar heen te kwekken. Dit tot ergernis van de notaris, die meermaals moest ingrijpen en zo tegen wil en dank een belangrijkere rol dan gebruikelijk kreeg. Nooit eerder was het scorebord zo weinig in beeld, in tegenstelling tot de green room. En dan was de verdeling van de punten ook nog eens hoogst onvoorspelbaar. Zes landen bleven elk lang kans maken op de eindzege. Wogan vatte het als volgt samen: ‘A bit of a farce, not helped by the foolishness of certain people on the stage.’

Na een uurtje kwam de apotheose van deze martelgang. ‘It’s a draw, it’s a draw!’, schreeuwde Wogan. Frankrijk en Zweden hadden allebei 146 punten vergaard. Wat nu? Nog één keer deed de notaris van zich spreken. En wat bleek: uitgerekend het zwakste nummer had meer topscores bijeen gesprokkeld. Carola sprong uitzinnig in het rond, terwijl Amina met flair en elegantie haar verlies leek te erkennen.

De tekst gaat onder de foto verder.

Hup European Broadcasting Union

31 jaar later voel ik nog steeds de door merg en been gaande bitterheid van dit gruwelijke verlies. Om met één punt verschil te verliezen – zoals Scott Fitzgerald drie jaar eerder was overkomen, ten gunste van Celine Dion – leek me dan nog minder erg. Voor mij blijft Amina de morele winnaar van 1991. En daarom doe ik vanaf deze plek een hartstochtelijke oproep aan de EBU (European Broadcasting Union) om met de hand over het hart te strijken en Frankrijk met terugwerkende kracht alsnog tot medewinnaar van dit festival uit te roepen.

Dat kan toch best?

Want wat is er nou eigenlijk op tegen als meerdere landen de zege delen? De situatie die zich in 1969 voordeed, was uniek en op zichzelf staand. Daarna is in 66 jaar songfestival nog maar één keer een vergelijkbare situatie voorgevallen. De huidige vorm van de puntentelling in aanmerking genomen, zal het niet snel nog een keer gebeuren. Met één van de meest memorabele momenten van het songfestival ooit op mijn netvlies – een prachtige close-up van een verleidelijk lachende Amina tijdens de laatste noten van haar schitterende liedje – wil ik de EBU nederig doch nadrukkelijk smeken het laatste woord te nemen en zo het gelijk aan haar zijde te krijgen. Merci!

Vanaf 26 april geeft Jeroen Bootsman op deze site iedere dag een ultrakorte recensie over ieder deelnemend liedje aan het Eurovisie Songfestival 2022. Veertig landen strijden in Italië om de mooiste song van het jaar. De rubriek Recensie Songfestival 2022 op deze site wordt vanaf nu dagelijks aangevuld met deelnemende liedjes. Zondag 8 mei is onze rubriek helemaal compleet zodat je beslagen ten ijs komt als de eerste Eurovisie uitzending begint.

Eurovision Song Contest 2022 is vanaf dinsdag 10 mei te zien op NPO1 en begint om 21.00 uur.